Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ – (Πρώτη εκδοχή)

Η Κέρκυρα στα 996 µ.Χ. αποτελεί τμήμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ο Μακεδόνας, για να ενισχύσει τα δυτικό σύνορα στα οποία ανήκε η Κέρκυρα μεταφέρει πληθυσμούς από την Πόλη και την Μικρά Ασία στο νησί.

Τότε αρχίζουν να ιδρύονται, σχεδόν τα περισσότερα Βυζαντινά χωριά της Κέρκυρας, μεταξύ αυτών και οι Χωρεπίσκοποι(΄΄Χωροεπίσκοποι΄΄). Εδώ τότε θα μεταφερθούν αρχικά, μεταξύ των άλλων Βυζαντινών οικογενειών, μέλη από τις μεγάλες οικογένειες των Φιλοκάληδων(σημερινών Φλοκάληδων) και των Κοµµατά(δων) και στους επόμενους τρεις αιώνες το χωριό θα πάρει το όνομα ΄΄Χωροεπίσκοπος΄΄, πιθανότατα από κάποιο µέλος αυτών των οικογενειών το οποίο θα είχε αποκτήσει τον Βυζαντινό εκκλησιαστικό τίτλο του ΄΄Χωροεπισκόπου΄΄ (Επίσκοπος χωρίς να έχει εκκλησιαστική εξουσία σε μια ορισμένη περιοχή). Το όνομα του χωριού προήλθε από το επώνυμο Χωροεπίσκοπος. Ιστορικά στοιχεία επιβεβαιώνουν μεταγενέστερα επίσης την παρουσία στο χωριό επί μερικών αιώνων πριν των αρχών του 15ου μ.Χ. αιώνα οικογενειών με τα επώνυμα: Φιλοκάλης, Κομματάς, Τζήλιος, Στίνης κ.ά.

Υπάρχουν και κάποιες ενδείξεις ότι το όνομα του χωριού οφείλεται στην παρουσία 2-3 μεγάλων οικογενειών με το Βυζαντινό επώνυμο ΄΄Χωροεπίσκοπος΄΄, που ως φαίνεται οι πρόγονοί τους ήταν και αυτοί από τους πρώτους Βυζαντινούς που έχτισαν κάποια σπίτια κι έτσι ίδρυσαν το χωριό, το οποίο τα γειτονικά χωριά το αποκαλούσαν, «Χωριό των Χωροεπισκόπων». Το επώνυμο Χωροεπίσκοπος έσβησε στο χωριό προ του τέλους του 16ου αιώνα γι’ άγνωστους λόγους.

Από τα τέλη περίπου του 17ου αιώνα το χωριό ονομάζεται και αναφέρεται επίσημα «Χωροεπίσκοποι». Με την πάροδο του χρόνου οι χωρικοί-κάτοικοι του χωριού για ευκολία στη ντοπιολαλιά τους απλοποίησαν και καθιέρωσαν το όνομα ΄΄Χωρεπίσκοποι΄΄ ή και ΄΄Χωρεπισκόποι΄΄, το οποίο ισχύει και σήμερα.

Στο χωριό κατοίκησαν άνθρωποι από διάφορες περιοχές της Βυζαντινής επικράτειας, χωρίς να ξέρουμε ακριβώς το χρόνο εγκατάστασης. Υπάρχουν όμως στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι και οι παρακάτω οικογένειες εμφανίζονται στο χωριό:
Κωστελέτοι όλης της Κέρκυρας (π.χ. οι Αριλιώτες ή Αρλιώτες Κωστελέτοι), Ζουπάνοι, Χαλικιάδες και Χαλικιόπουλοι, Μάζηδες, Κουρσάρηδες, Κατωμεραίοι, Γλυκιώτηδες, Τόμπροι, Κλήμηδες, Τριβυζάδες, Νικοπάσχοι, Καμονάχοι, Βιτουλαδίτες και Λάκουρες Στον 16ο αιώνα υπήρξαν κι άλλες οικογένειες με επώνυμα όπως: Γκιουρμάς, Δολιανίτης, Παγιατάκης κ.ά., που όμως γρήγορα εξέλειψαν από το χωριό.
Περί το 1700 μ.Χ. ομάδα Τσιγγάνων που εμφανίζονται να διαμένουν στο χωριό, γρήγορα στις επόμενες δεκαετίες απορροφήθηκαν και έγιναν μόνιμοι κάτοικοι ενώ αρκετοί ήταν οι ΄΄Ευγενείς΄΄ που διέμεναν περιστασιακά στο χωριό.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ – (δεύτερη εκδοχή)

Το νησί μας, η Κέρκυρα, δεν ήταν νησί κατά την παλαιολιθική εποχή. Ήταν τμήμα της ηπειρωτικής ακτής. ΄Ηδη όμως από τότε υπάρχουν ίχνη ανθρώπων ( στη διάρκεια του παγετώνα Wurm 1 δηλαδή ανάμεσα στο 70.000 και 40.000 π.Χ. ) . Η Κέρκυρα πήρε τη σημερινή της μορφή στη νεολιθική εποχή ( 10.000 π.Χ. ως 2.000 π.Χ ) και στην εποχή του χαλκού (2.000 π.Χ. ως 800 π.Χ. )

Ιστορικές πηγές λένε ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Λαβιρνοί ( Liburni ) και αργότερα ήρθαν Ερετριείς άποικοι και Δωριείς Κορίνθιοι. Ως το 1150 μ.Χ. αυτή ήταν η καταγωγή των Κερκυραίων: αρχαίοι Δωριείς βασικά, οι οποίοι στο διάβα περίπου δυο χιλιάδων χρόνων είχαν υποστεί κάποιες επιμιξίες.

Το 12ο μ.Χ. αιώνα η Κέρκυρα αποτελούσε τμήμα του βυζαντινού κράτους και βρισκόταν ουσιαστικά μέσα σε μια «στρατιωτικά φυλασσόμενη βυζαντινή λίμνη». Οι εχθροί όμως που πλήθαιναν από τα δυτικά ( Νορμανδοί ), ανάγκασαν τους βυζαντινούς αυτοκράτορες να προσπαθήσουν να δυναμώσουν τα βορειοδυτικά σύνορά τους. Ένας τρόπος ήταν να μεταφέρουν πληθυσμό μαζί με στρατό.

Κατά τον καθηγητή Σπύρο Ασδραχά ο αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ Κομνηνός το 1149 με 1150 μ.Χ. μετέφερε στρατιώτες του τάγματος των Μαδραϊτών, οι οποίοι θεωρούνταν άγριοι πολεμιστές και είχαν χαρακτηριστικά επώνυμα: Ζουπάνος, Κλήμης, Τσιλιμπάρης κ.α. Αυτούς τους εγκατέστησε στα δυο χωριά που δημιούργησε, το Σκριπερό και το χωριό μας , τους Χωρεπισκόπους. Στους Χωρεπισκόπους κατοικούσε ήδη από το 10ο αιώνα η οικογένεια Φιλοκάλη προερχόμενη από το Βυζάντιο, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος.

Οι Χωρεπισκόποι είναι χτισμένοι ανάμεσα σε δυο λόφους. Ο ένας ονομάζεται Μικρό Βουνί και ο άλλος Παραμόνου. Το χωριό πήρε την ονομασία του διότι ήταν χώρος επισκοπής ( δηλαδή παρατήρησης ) από τους δυο λόφους που βρίσκονται πάνω από αυτό. Ένα ακόμη στοιχείο που το επαληθεύει αυτό είναι και η ονομασία της τοποθεσίας του χωριού μας, Βιγλατούρι ( ή Αλιβατούρι όπως ονομάζεται σήμερα), όπου Βίγλα σήμαινε σκοπιά, φυλάκιο, παρατηρητήριο.

Οι στρατιώτες-φρουροί που ήταν στους λόφους παρατηρούσαν τις ακτές της Βορειοδυτικής Κέρκυρας ( ιδιαίτερα τις ακτές Ρόδας και Σιδαριού ) για τυχόν εχθρική εισβολή και ειδοποιούσαν την πόλη με σήματα καπνού. Σύμφωνα με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του Ρώσου συγγραφέα Α.Α. Βασίλιεφ οι πρώτοι φρουροί-κάτοικοι του χωριού μας ήταν οι οικογένειες Κομματά και Φιλοκάλη. Οι Κομματάδες είχαν εγκατασταθεί στα ριζά του Μικρού Βουνιού και οι Φιλοκάληδες στα πλάγια του Παραμόνου.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ  ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

ΤΟ   ΔΕΝΤΡΟ   ΣΤΗΝ    ΠΛΑΤΕΙΑ

Στις 8 Ιανουαρίου 1866 δημιουργήθηκαν δήμοι στην Κέρκυρα, οι οποίοι παρέμειναν μέχρι το 1912, όπου καταργήθηκαν και δημιουργήθηκαν οι κοινότητες. Το χωριό μας ανήκε στο Δήμο Ιστωναίων με έδρα τους Λάκωνες. Το έμβλημα του χωριού μας  ( το οποίο υπήρχε και στη μεταλλική σφραγίδα της κοινότητας ) αποτύπωνε ένα πανύψηλο δέντρο αγριοφτελιάς.

Το δέντρο αυτό ήταν ένα από τα τρία τεράστια δέντρα του κτήματος της Αγίας Τριάδας. Τα άλλα δύο ήταν μια κουκουναριά κι ένα κυπαρίσσι, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα.

Το πανηγύρι του χωριού μας, που γινόταν την Πεντηκοστή, διαρκούσε 3 ημέρες και ονομαζόταν: «Το πανηγύρι στο δέντρο». Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της περιοχής. Αυτοί οι λόγοι προέτρεψαν τους ιθύνοντες του χωριού μας εκείνη την εποχή να καθιερώσουν το δέντρο αυτό σαν έμβλημα του χωριού.

Η σφραγίδα του χωριού με έμβλημα το δέντρο διατηρήθηκε περίπου μέχρι το 1930.

Όμως ένα αναπάντεχο γεγονός που συνέβη τέλη του 19^ου ή  αρχές του 20^ου αιώνα είχε σαν αποτέλεσμα να κοπεί το δέντρο. Ένας κλώνος του δέντρου έπεσε  και σκότωσε τη γιαγιά του παπα-Κλήμη. Για το λόγο αυτό οι ιθύνοντες φύτεψαν στη θέση του κομμένου δέντρου τα δύο σημερινά πλατάνια, τα οποία είχε φέρει από τα Ιωάννινα ο Γιώργος Κουρσάρης, δάσκαλος και γιος του Δημοσθένη Κουρσάρη. Τα πλατάνια φύτεψαν τα αδέλφια του, ο Παναγιώτης και ο Λάμπης Κουρσάρης.

Το περίφημο «Πανηγύρι στο δέντρο» αναφέρεται και από τους ιστορικούς της Κέρκυρας, ιδιαίτερα από τον αείμνηστο ιστοριογράφο Σπύρο Κατσαρό.

πληροφορίες Τάκης Κουρσάρης